Maryja była feministką

Wszyscy znamy te historię: 2000 lat temu z okładem archanioł Gabriel zwiastował Maryi, która porodziła syna i nadała mu imię Jezus. Modelowa historia dla wielu odświętnych produkcji, które zdają się prześcigać schematyczną szczęśliwością. Oczywistym jest więc, że raz na jakiś czas trzeba pójść pod prąd i po raz kolejny zweryfikować historię narodzin, które tak wpłynęły na losy świata. Choć wyjątkowo, to nie Jezus jest tym razem najważniejszy.

Zdarza się, że pewna część dumnych kobiet z niezadowoleniem patrzy na to, jak mało miejsca poświęcono im w Biblii. Nie dotyczy to akurat postaci Maryi, ale i tak jest dobrym tematem na uwypuklenie roli płci pięknej na kształtowanie cywilizacji. Konstrukcja znanej nam z Biblii historii pozostaje raczej niezmieniona w porównaniu z pierwowzorem. Wypełnia ją natomiast zupełnie nowa, osobista refleksja kobiety, nie tylko matki ale być może pierwszej feministki w dziejach, co jest dobre tylko do pewnego momentu.

Izrael z początku naszej ery jest pustą krainą pozbawioną luksusów. Jego surowy klimat w bardzo dosłowny sposób zostaje oddany w filmie: kamieniste pejzaże usiane ciasnymi, ciemnymi domkami pełnymi brudu i bynajmniej niebajkowych atrybutów. Ta momentami brutalna rzeczywistość o wiele lepiej uzmysławiają realia całej historii, niż większość filmów, które widziałem. Bóg nie wydaje się tu specjalnie obecny. Niby często wymieniany, zostaje zupełnie zatarty przez przyziemność codziennych spraw. A Maryja z tytułu niepokalanego poczęcia nie znajduje się nagle w specjalnie lepszej sytuacji. Wręcz przeciwnie. Zamiast boskiej chwały widzimy kobietę, która jest płaszczyzną do rozgrywki pomiędzy Bogiem, matką i wreszcie mężczyznami niepodzielnie panującymi w izraelskiej kulturze. Nic więc dziwnego, że przepełniona wewnętrzną dobrocią Maryja, przy rosnącej frustracji podnosi w końcu buntowniczo głowę spod poświaty aureoli. I o ile łagodny, a jednocześnie odważny wizerunek kobiety w tym patriarchalnym świecie jest całkiem interesujący, o tyle kompletnie traci sens, gdy najważniejszym bastionem zachowania autonomii okazuje się obrzęd obrzezania Jezusa, którego udaremnienie będzie jedynym priorytetem Maryi i podstawą do wychowania potomka.

Trudno mi powiedzieć, że przedstawiona historia jest przekonująca. Nie widzi mi się zbanalizowanie całej surowej i dosłownej historii kwestią obrzezania. Wprawdzie pojawiają się później kolejne wątki, ale wszystkie mają ten sam problem: są za mało rozbudowane i jedynie sygnalizują akcję, której już nie zobaczymy na ekranie. Są również mniej wyraziste, niż te pokazane przed "kwestią obrzezania". Pozostanę więc sceptyczny i zawiedziony.
Mogę natomiast polecić przyjrzenie się realiom świata, w których narodził się Chrystus. Brudnego, nieprzyjaznego i prowincjonalnego. Zobrazowanego również niezbyt przystępnie w momentami przesadnie mozolnych ujęciach opatrzonych naturalistycznymi akcentami. Obraz trudny, ale interesujący, choć zdecydowanie nie na świąteczne popołudnie.