Sala samobójców - dla emo-nastolastków i ich zagubionych rodziców

Prezentowana na tegorocznym fesitwalu Berlinale, "Sala samobójców", wchodzi do kin. Czy film jest tak oryginalny, tak kontrowersyjny i szokujący (teraz wszystko jest szokujące i kontrowersyjne, szczególnie w informacjach prasowych) i po prostu tak dobry, jak chciałby tego dział public relations? Nie. Ale i tak warto się nim zainteresować.

Młody reżyser Jan Komasa (Oda do radości) dostał w końcu porządny budżet i od razu postanowił zaszaleć. Zatrudnił więc ekipę grafików i specjalistów od animacji komputerowej, aby ci przygotowali specjalnie na potrzeby filmu cyfrowy backup każdego z aktorów, w postaci awatarów w wymyślonej również na potrzeby filmu grze internetowej. Ten zabieg pomógł wygenerować sporo szumu na temat filmu, jeszcze przed jego premierą. Czy "Sala samobójców" to polski "Avatar", jak chce tego jeden z aktorów? Czy mamy do czynienia z przełomem w polskim kinie? Czy powstał film jakiego jeszcze u nas nie było? Pozwólcie, że zignoruję te bzdety i przejdę do samej historii.

Dominik w pokoju ze swoim laptopem

A historia jest ciekawa. Dominik (Jakub Gierszał) jest dzieckiem rządowego ekonomisty (Krzysztof Pieczyński) i specjalistki od promocji (Agata Kulesza). Mieszka w strzeżonym pałacu na przedmieściach Warszawy (choć film kręcono we Wrocławiu). Do prywatnej szkoły wozi go szofer (żeby czasem nic się Dominiczkowi nie stało po drodze). Jest rozpieszczony, zmanierowany i cholernie samotny. A na dodatek nie jest pewien swojej orientacji. Gdy ta ostatnia wychodzi na jaw, a w dzisiejszych czasach takie wieści rozprzestrzeniają się szybko, dzięki internetowym społecznościówkom i serwisom do dzielenia się wideo (w filmie zgrabnie uniknięto odwołań do konkretnych nazw, ale każdy i tak wie o które strony chodzi), chłopak załamuje się, zamyka w pokoju i wsiąka w sieć.
W tym miejscu kończy się nieznośna część filmu przypominająca znany i lubiany niegdyś serial Beverly Hills 90210. Klimat nagle staje się mroczny, a zastanawiamy się czy aby reżyserii nie przejął sam Darren Aronofsky. Dominik wpada w depresję, na tyle głęboką że nawet jego rodzice zauważają, że coś jest nie tak, przy okazji odkrywając, że od tygodnia nie chodzi on do szkoły oraz że planuje nie podchodzić do matury. Rodzice są doskonałym przykładem ludzi sukcesu - w swojej zawodowej karierze dotarli na sam szczyt, są znani i szanowani, nie brakuje im niczego, czego nie możnaby kupić. Jednocześnie nie mają pojęcia jakiej muzyki słucha ich syn, z kim się przyjaźni, czym się interesuje i jakim jest w ogóle człowiekiem. To wychodzi dopiero podczas rozmowy z psychiatrą. Ale wtedy na budowanie zaufania jest już za późno. Dominik jest już bowiem jednym z "samobójców", członków tytułowej "gry internetowej" będącej faktycznie wirtualną rzeczywistością podobną do Second Life (o technikaliach jeszcze napiszę). Towarzyszy mu w niej Królowa (Roma Gąsiorowska), w "realu" dziewczyna podobnie zaniedbana przez bliskich i samotna jak główny bohater. Między młodymi nawiązuje się coś pomiędzy przyjaźnią, uzależnieniem, a romansem (co możemy podziwiać w 3D, obserwując animowane awatary reprezentujące bohaterów), który zaczyna im przesłaniać resztę spraw, w tym tak zwane prawdziwe życie...

Nastolatków jeszcze trochę

"Sala samobójców" jest filmem irytującym. Dialogi między "samobójcami" trącą banałem. Licealiści z "reala" jawią się za to jako zgraja niewyżytych seksualnie niedorozwojów. Jeżdżąc czasem autobusem po warszawskim Ursynowie nasłuchałem się już jednak tyle, a tym kto co komu wrzucił na fejsa (i nie chodzi tu o czyjąś twarz), że jestem w stanie uwierzyć że tak komunikuje się dzisiejsza młodzież. Irytujący są też dorośli - całkowicie nieporadni, żyjący z zupełnie innym świecie i nie mający potrzeby ani ochoty poznawać tego co nowe. Technologiczna bariera sprawia, że trudno znaleźć choćby jeden wspólny temat rozmowy, co wychodzi na jaw w momencie, gdy rodzice Dominika reflektują się, że trzeba działać.

Irytację łagodzi perfekcyjna realizacja łagodzi. Trzy miliony złotych budżetu zostały wydane niezwykle rozsądnie. "Sala" (nie mylić z "Salo") to film, do którego nie można się przyczepić w takich kwestiach jak dźwięk, zdjęcia, montaż czy scenografia. W polskim kinie to całkowity ewenement, choć mam wrażenie, że przeżywamy właśnie jakiś przełom techniczny i nasza kinematografia zaczyna powoli wytwarzać produkty prezentujące się pod tym względem nie gorzej, niż filmy zza oceanu.

Obiecałem jeszcze wspomnieć o samej "grze", z punktu widzenia geeka komputerowego. Dominik wchodzi do niej po otrzymaniu czegoś, co wygląda jak spam pocztowy. Okazuje się, że było to zaproszenie od Dominiki, która to zresztą ni z tąd ni z owąd pokazuje mu się na ekranie. Czyżby inspiracja ChatRoutelle? Jak na niego trafiła? Czemu zaprosiła do "Sali" akurat jego? Nie wiadomo. Dalej mamy zwykłą rejestrację: podaj swój login i hasło, wybierz awatara... ale... zaraz zaraz - jakim cudem awatar nagle zaczyna przypominać prawdziwego Dominika? Czyżby jego komputer posiadał zintegrowany skaner 3D? Im dalej w las, tym bardziej wkraczamy w świat komputerowego science-fiction. Bohaterowie "Sali" wydają się wszechmocni. Mogą robić wszystko to, co w rzeczywistości i o wiele więcej. Chwyćmy się za ręce i polećmy na inną planetę? Nie ma sprawy! Awatarową mimiką wyraźmy każde uczucie, od gniewu, przez podniecenie, aż po strach - no problem! Nie trudno dojść do wniosku, że artyzm wziął tu górę nad możliwościami technicznymi obecnych komputerów, przez co realizm historii ustępuje miejsca możliwym doznaniom wizualnym.

Polecam materiał "making of", na którym też zobaczycie część z tych efektów, o których wspominałem wyżej. Wypowiadają się w nim również aktorzy i reżyser, na szczęście bezspoilerowo, więc spokojnie możecie posłuchać jeszcze przed seansem kinowym.

I najważniejsze: nie czytajcie czasem opisu dystrybutora! Po pierwsze, celowo wprowadza w błąd, po drugie, jest przesadny aż do bólu: "Szokująca historia i genialne aktorstwo sprawiają, że jest to film tylko dla ludzi o mocnych nerwach." - nosz dajcie spokój :)
Ale do kina i tak warto pójść. Szczególnie jeśli jesteś emo-nastolastkiem lub jego zagubionym rodzicem.

Film wchodzi do kin 4 marca, a dystrybutorem jest ITI Cinema