Świadek (1969)

A Tanú

Reżyseria: Péter Bacsó

Scenariusz: Péter Bacsó, János Ujhelyi

Legendarna satyra polityczna, wstrzymana na dziesięć lat przez komunistyczną cenzurę. Akcja filmu rozgrywa się na przełomie lat 40. i 50. Strażnik naddunajskich wałów przeciwpowodziowych, József Pelikán, ojciec ośmiorga dzieci, zostaje aresztowany za ubój nielegalnie przechowywanej świni. Od tego momentu zaczyna interesować się nim towarzysz Virága, który za wszelką cenę chce wciągnąć Pelikána w działalność komunistycznej nomenklatury. Każda kolejna oferta pracy kończy się jednak katastrofą, ujawniając absurdy komunistycznej rzeczywistości i nieprzystosowanie bohatera do kariery aparatczyka. Wkrótce Pelikána czeka jednak poważniejsze zadanie: rola świadka w procesie politycznym skierowanym przeciw dawnemu przyjacielowi.

Film Pétera Bacsó w komediowej formie opisał kilka najbardziej mrocznych lat z historii najnowszej Węgier - komunistyczny reżim Mátyása Rákosiego. Mimo humoru i klimatu surrealistycznej zgrywy reżyser zawarł w filmie poważną analizę totalitaryzmu, który opierał swą siłę na strachu, wzajemnym szczuciu sąsiadów, donosicielstwie i bezradności w konfrontacji z władzą. W tym świecie jedynie mniej lub bardziej świadoma manifestacja ideologicznej ignorancji okazywała się najodpowiedniejszym sposobem zachowania zdrowego rozsądku, a niekiedy i życia. (ENH)

Obsada:

Ferenc Kállai József Pelikán, Dive Keeper
Lajos Öze Árpád Virág
Béla Both Comrade Bástya
Zoltán Fábri Zoltán Dániel

Lili Monori Gizi
Károly Bicskey Elemér Gulyás
György Kézdi Virág's Detective
József Horváth Railwayman
Róbert Rátonyi Operetta Actor
György Bálint
Pál Bánó
Mária Dudás Typist
Tibor Fehér
György Györffy Governor
József Iványi
Pál Jákó
Peter Korbuly
Georgette Mertzhradt
Lajos Mezey
Steve Nemeth
István Novák Dr. Kotász, Executioner
György Pálfi
József Pecsenke Bástya's Bodyguard
Mária Rákosi The Minister's Secretary
Tibor Sipeki
Lajos Tándor Ticket Collector
László Vámos Neurologist
István Velenczei Ministry Clerk
Ida Versényi Comrade Gogolák

Pełna obsada

opinie
oceny

Kultowa węgierska komedia. Coś między naszym Zezowatym szczęściem a Misiem, tylko nieco spokojniejsza, wolniejsza i bardziej wyciszona. Wiele dialogów ze "Swiadka" nadal funkcjonuje w języku potocznym Węgrów i po obejrzeniu filmu można powiedzieć, że jest to jak najbardziej zrozumiałe.

Komedie wyśmiewające absurdy życia w państwie socjalistycznym znamy i lubimy, lecz Świadek, w przeciwieństwie do np. filmów Barei, nie ogranicza się do tej codziennej, niegroźnej w gruncie rzeczy rzeczywistości ('Patrz synku, to jest salceson'), lecz traktuje o próbie przeżycia w świecie donosicieli, tajniaków i jawnie ustawianych procesów wobec wrogów narodu. Rzeczywistości tak tragicznej, że można się już z niej tylko śmiać - przerażające. Wyobrażacie sobie 'Generała Nila' na wesoło?

Pozycja obowiązkowa dla tych którzy zaczynają swoją przygodę z filmem węgierskim i węgierską kulturą w ogóle. Film pełen jest wysmakowanych żartów, uwydatniających umiejętnie absurdy systemu komunistycznego.Biorąc pod uwagę to, że większość problemów przedstawionych w filmie została zainspirowana prawdziwymi historiami to nie wiadomo czy w trakcie seansu należy śmiać się czy płakać.